UMUHIMU WA DUA NA DHIKIR

1. Utangulizi

Katika Uislamu, dua (maombi kwa Mwenyezi Mungu) na dhikir (kumkumbuka Mwenyezi Mungu kwa maneno maalum) ni ibada muhimu sana zinazokurubisha mja kwa Mola wake. Dua ni silaha ya Muumini, na dhikir ni chanzo cha utulivu wa moyo. Hizi ni ibada ambazo hazina mipaka ya wakati wala mahali.

2. Umuhimu wa Dua

a) Dua ni ibada yenyewe

Mtume Muhammad (ﷺ) amesema:
“الدُّعَاءُ هُوَ الْعِبَادَةُ”
“Dua ni ibada yenyewe.”
*(Imepokewa na Tirmidhi, Hadith Sahihi)*

b) Mwenyezi Mungu hujibu dua

Allah anasema:
“وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ”
“Na waja Wangu wanapokuuliza habari zangu, basi Mimi ni Karibu, humuitikia mwombaji anaponiomba.”
*(Surah Al-Baqarah, 2:186)*

c) Dua ni msaada katika shida

Allah anasema:
“أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ”
“Nani anayeitikia aliye dhiki anapomwomba na akaondosha ubaya?”
*(Surah An-Naml, 27:62)*

3. Umuhimu wa Dhikir

a) Dhikir huleta utulivu wa moyo

Allah anasema:
“أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ”
“Hakika kwa kumkumbuka Mwenyezi Mungu nyoyo hutulia.”
*(Surah Ar-Ra’d, 13:28)*

b) Dhikir ni njia ya kukumbukwa na Allah

Mtume (ﷺ) amesema:
“مَنْ ذَكَرَنِي فِي نَفْسِهِ ذَكَرْتُهُ فِي نَفْسِي، وَمَنْ ذَكَرَنِي فِي مَلَإٍ ذَكَرْتُهُ فِي مَلَإٍ خَيْرٍ مِنْهُمْ”
“Yeyote anayenikumbuka Mimi kwa nafsi yake, nitamkumbuka kwa Nafsi Yangu. Na anayenikumbuka mbele ya watu, nitamkumbuka mbele ya kundi lililo bora zaidi.”
*(Sahih al-Bukhari na Muslim)*

c) Dhikir ni kinga dhidi ya shetani

Mtume (ﷺ) amesema:
“مثَلُ الَّذي يَذْكُرُ رَبَّهُ وَالَّذي لا يَذْكُرُ رَبَّهُ، مَثَلُ الحَيِّ وَالْمَيِّتِ”
“Mfano wa anayemkumbuka Mola wake na yule asiyemkumbuka ni mfano wa aliye hai na aliyekufa.”
*(Sahih al-Bukhari)*

4. Faida za Dua na Dhikir

– Hukurubisha mja kwa Allah.
– Huleta faraja na utulivu wa moyo.
– Huongeza imani na subira.
– Ni kinga dhidi ya mashaka na wasiwasi.
– Huondoa maangamizi na huleta baraka.

5. Mifano ya Dhikiri Bora

– Subhanallah (Umetakasika Mwenyezi Mungu)
– Alhamdulillah (Sifa zote ni za Mwenyezi Mungu)
– Allahu Akbar (Mwenyezi Mungu ni Mkubwa)
– La ilaha illa Allah (Hakuna Mola apasaye kuabudiwa kwa haki isipokuwa Allah)
– Astaghfirullah (Namuomba Mwenyezi Mungu msamaha)

Dua na dhikir ni hazina ya kila Muislamu. Ni chanzo cha nguvu ya kiroho na zana ya kila hali ya maisha. Kwa hivyo, waumini wanapaswa kujenga mazoea ya kuomba/kusoma dua kwa unyenyekevu na dhikir kwa wingi, hasa baada ya sala na nyakati zote muhimu za siku.

AYA 10 NA HADITH 10 KUHUSU DHIKIR

Sehemu ya Kwanza: Aya 10 Kuhusu Dhikir

Ayah 1

Matamshi: Fadhkuroonee adhkurkum washkuroo lee wa laa takfuroon.

Tafsiri: Basi nikumbukeni Mimi, nitawakumbuka; nishukuruni wala msinikufuru.

Rejea: Surah Al-Baqarah (2:152)

Ayah 2

Matamshi: Yaa ayyuhal-ladheena aamanoo uthkuroo Allaha dhikran katheeraa.

Tafsiri: Enyi mlioamini! Mkumbeni Mwenyezi Mungu kwa wingi wa kumkumbuka.

Rejea: Surah Al-Ahzab (33:41)

Ayah 3

Matamshi: Wadh-dhaakireena Allaha katheeraan wadh-dhaakiraat a‘adda Allahu lahum maghfiratan wa ajran ‘azeema.

Tafsiri: Na wanaomkumbuka Mwenyezi Mungu sana, wanaume kwa wanawake – Allah amewaandalia msamaha na thawabu kubwa.

Rejea: Surah Al-Ahzab (33:35)

Ayah 4

Matamshi: Alladheena aamanoo wa tatma’innu quloobuhum bidhikrillah. Alaa bidhikrillahi tatma’innul-quloob.

Tafsiri: Wale walioamini, na nyoyo zao hutua kwa kumkumbuka Allah. Hakika kwa kumkumbuka Allah nyoyo hutua.

Rejea: Surah Ar-Ra’d (13:28)

Ayah 5

Matamshi: Wadhkur rabbaka fee nafsika tadarru‘an wakhifatan.

Tafsiri: Na mkumbuke Mola wako katika nafsi yako kwa unyenyekevu na kwa kuogopa.

Rejea: Surah Al-A’raf (7:205)

Ayah 6

Matamshi: Wasabbih bihamdi rabbika qabla tuloo‘ish-shamsi wa qabla ghuroobihaa.

Tafsiri: Na mtakase Mola wako kwa sifa kabla ya kuchomoza jua na kabla ya kuzama kwake.

Rejea: Surah Qaf (50:39)

Ayah 7

Matamshi: Wa ladhikrullahi akbar.

Tafsiri: Na hakika kumkumbuka Mwenyezi Mungu ni jambo kubwa kabisa.

Rejea: Surah Al-Ankabut (29:45)

Ayah 8

Matamshi: Fa subhaanallahi heena tumsuuna wa heena tusbihoon.

Tafsiri: Basi mtakaseni Mwenyezi Mungu wakati wa jioni na wakati wa asubuhi.

Rejea: Surah Ar-Rum (30:17)

Ayah 9

Matamshi: Fasbir inna wa‘dallahi haqq, wastaghfir lidhambika wasabbih bihamdi rabbik.

Tafsiri: Basi vumilia, hakika ahadi ya Allah ni ya kweli, na omba msamaha kwa dhambi zako na mtakase Mola wako kwa sifa.

Rejea: Surah Ghafir (40:55)

Ayah 10

Matamshi: Fasabbih bismi rabbikal-‘adheem.

Tafsiri: Basi mtakase kwa jina la Mola wako Aliye Mkuu.

Rejea: Surah Al-Waqi’ah (56:74)

Sehemu ya Pili: Hadith 10 Kuhusu Dhikir

Hadith 1

Matamshi: Alaa unabbi’ukum bikhayri a‘maalikum, wa azkaahaa ‘inda maleekikum… dhikrullahi ta‘ala.

Tafsiri: Je, nikujulisheni lililo bora miongoni mwa amali zenu, na lililo safi zaidi kwa Mola wenu… (ni) kumkumbuka Mwenyezi Mungu.

Rejea: Tirmidhi, Hadith 3377

Hadith 2

Matamshi: Sabaqal-mufarridoon. Qaaloo: wa mal-mufarridoon? Qaala: adh-dhaakiroonallaha katheeran wadh-dhaakiraat.

Tafsiri: Waliotangulia mbele ni wale waliotengwa. Wakasema: Nani hao waliotengwa? Akasema: Wale wanaomkumbuka Allah kwa wingi, wanaume na wanawake.

Rejea: Muslim, Hadith 2676

Hadith 3

Matamshi: Mathalu alladhee yadhkuru rabbahu walladhee laa yadhkuru rabbahu, mathalu al-hayy wal-mayyit.

Tafsiri: Mfano wa anayemkumbuka Mola wake na asiye mkumbuka ni kama aliye hai na aliyekufa.

Rejea: Bukhari, Hadith 6407

Hadith 4

Matamshi: Kalimaataani khafeefataani ‘ala al-lisaan, thaqeelataani fil-meezaan… Subhaanallaahi wa bihamdihi, Subhaanallaahil-‘adheem.

Tafsiri: Maneno mawili mepesi ulimini, ila mazito katika mizani… Subhana Allah wa bihamdihi, Subhana Allah al-‘Adheem.

Rejea: Bukhari, Hadith 6406

Hadith 5

Matamshi: La-an aqoola: Subhaanallaah, walhamdulillaah, wa laa ilaaha illallaah, wallaahu akbar, ahabbu ilayya mimmaa tala‘at ‘alayhi ash-shams.

Tafsiri: Nikisema: Subhanallah, Alhamdulillah, La ilaha illa Allah, na Allahu Akbar – ni bora kwangu kuliko kila kinachoangazwa na jua(Zaidi ya vyote duniani)

Rejea: Muslim, Hadith 2695

Hadith 6

Matamshi: Man qaala Subhaanallaahi wa bihamdihi fee yawmin mi’ata marrah, huttat khataayaahu.

Tafsiri: Mtu akisema ‘Subhana Allah wa bihamdihi’ mara mia kwa siku, husamehewa madhambi yake.

Rejea: Bukhari, Hadith 6405

Hadith 7

Matamshi: Ayyul-‘amali afdhal? Qaala: eemanun billaah… qeela: thumma maadhaa? Qaala: dhikrullaah.

Tafsiri: Ni tendo lipi bora zaidi? Akasema: Kuamini kwa Allah… halafu Jihadi… halafu kumkumbuka Allah.

Rejea: Tirmidhi, Hadith 3370

Hadith 8

Matamshi: Maa jalasa qawmun yadhkuroonallaha illa haffathumul-malaa’ikah.

Tafsiri: Hakuna watu walioketi wakimkumbuka Allah isipokuwa Malaika huwazunguka.

Rejea: Muslim, Hadith 2700

Hadith 9

Matamshi: Man dhakaranee fee nafsihi, dhakartuhu fee nafsee.

Tafsiri: Mwenye kunikumbuka katika nafsi yake, nami nitamkumbuka katika Nafsi Yangu.

Rejea: Bukhari & Muslim

Hadith 10

Matamshi: At-tahooru shatru al-eemaan… wadh-dhikru noor.

Tafsiri: Usafi ni nusu ya imani… na dhikri ni nuru.

Rejea: Muslim, Hadith 223